Lập báo cáo tài chính là việc hết sức quan trọng đối với mỗi
công ty. Hiện nay có rất nhiều loại báo cáo mà doanh nghiệp bắt buộc hoặc khuyến
khích lập, trong đó có báo cáo tài chính hợp nhất. Vậy báo cáo tài chính hợp nhất
là gì, những đặc điểm nổi bật và làm thế nào để lập được báo cáo chính xác?
Khái niệm báo cáo tài chính hợp nhất là gì?
Báo cáo tài chính hợp nhất là loại báo cáo được lập trên cơ sở hợp
nhất các báo cáo của công ty mẹ và công ty con, nhằm cung cấp những thông tin về
vấn đề kinh tế tài chính của tập đoàn trong kỳ kế toán. Như vậy chỉ tập đoàn mới
thực hiện lập báo cáo hợp nhất, còn các doanh nghiệp khác sẽ không thực hiện lập
báo cáo này.
Loại báo cáo này có ý nghĩa quan trọng với đối tượng cần sử dụng
thông tin như ngân hàng, cổ đông, đối tác, chủ sở hữu,… Báo cáo tài chính hợp
nhất được lập theo nguyên tắc nhất định, trình bày như báo cáo doanh nghiệp
nhưng có một số điểm khác biệt.
Báo cáo được lập trên cơ sở là báo cáo của công ty mẹ và công ty
con. Dựa theo chuẩn mực số 25 trong Báo cáo tài chính hợp nhất và kế toán khoản
đầu tư vào công ty con thì:
§ Tập đoàn sẽ bao gồm cả công ty con và công ty mẹ, trong đó công
ty con là doanh nghiệp, kể cả đơn vị không có tư cách pháp nhân như công ty hợp
danh được kiểm soát trực tiếp bởi công ty mẹ.
§ Báo cáo tài chính hợp nhất tiếng anh là Consolidated financial
statements. Trong nền kinh tế Việt Nam. Việc lập báo cáo sẽ tham khảo theo chuẩn
mực báo cáo tài chính quốc tế IFRS, với mục tiêu đặt ra là đạt được sự thống nhất,
minh bạch và có thể so sánh trên toàn thế giới.
Báo cáo tài chính hợp nhất theo IFRS nghĩa là gì?
IFRS xác định cách mà các công ty duy trì và thực hiện báo cáo
tài khoản của họ, xác định những loại giao dịch phát sinh và các sự kiện có tác
động tài chính. Đây là chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế được thành lập để tạo
ra ngôn ngữ kế toán chung, giúp các doanh nghiệp và báo cáo của họ đáng tin cậy
hơn.
Ngoài ra, việc lập báo cáo tài chính hợp nhất theo IFRS giúp phản
ánh sự hợp lý giá trị của tổ chức, so với việc sử dụng các chuẩn mực kế toán của
riêng một quốc gia. Đồng thời, tiết kiệm chi phí hơn trong việc chuyển đổi báo
cáo tài chính cho công ty khi có nhiều chi nhánh ở các quốc gia khác.
Tại Việt Nam, trong năm 2020 đã áp dụng 20 chuẩn mực IFRS đơn giản
vào báo cáo tài chính hợp nhất và tầm nhìn năm 2025 áp dụng toàn bộ theo định
hướng của bộ tài chính.
Đối tượng quy định lập báo cáo tài chính hợp nhất
Không phải doanh nghiệp nào cũng lập báo
cáo tài chính hợp nhất. Đối tượng cần lập loại báo cáo này gồm:
§ Tất cả những công ty mẹ đang nắm giữ trên 50% quyền biểu quyết ở
công ty con, việc nắm giữ có thể theo hình thức trực tiếp hoặc gián tiếp thông
qua các công ty con khác.
§ Tất cả các công ty nhà nước được thành lập và hoạt động theo quy
mô có công ty con phải lập và nộp báo cáo tài chính hợp nhất theo Luật kế toán.
Kỳ lập và thời gian nộp báo cáo tài chính hợp nhất
Việc lập và nộp báo cáo tài chính hợp nhất tuân thủ theo quy định
trong điều 4 và điều 6 của thông tư số 202/2014/TT-BTC:
§ Báo cáo tài chính hợp nhất năm và giữa niên độ gồm 4 nội dung
quan trọng là: Bảng cân đối kế toán hợp nhất, báo cáo kết quả kinh doanh hợp nhất,
báo cáo lưu chuyển tiền tệ hợp nhất và thuyết minh báo cáo tài chính hợp nhất.
§ Báo cáo tài chính hợp nhất sẽ bao gồm báo cáo năm và giữa niên độ
(báo cáo bán niên, báo cáo quý,…).
§ Báo cáo tài chính hợp nhất năm cần nộp cho chủ sở hữu, cơ quan
quản lý nhà nước có thẩm quyền chậm nhất 90 ngày, đồng thời công khai báo cáo
trong vòng 120 ngày kể từ ngày kết thúc kỳ kế toán năm. Đối với công mẹ là đơn
vị có lợi ích công chúng nằm trong lĩnh vực chứng khoán thì nộp báo cáo tài
chính hợp nhất năm và công khai theo quy định của luật chứng khoán.
§ Đối với báo cáo tài chính hợp nhất giữa niên độ cần nộp chậm nhất
45 ngày kể từ ngày kết thúc kỳ kế toán.
Những nguyên tắc khi lập báo cáo tài
chính hợp nhất
Có tổng cộng 16 nguyên tắc khi lập báo
cáo tài chính hợp nhất. Căn cứ theo quy định của điều 10 thông tư số
202/2014/TT-BTC:
§ Công ty mẹ trong quá trình lập báo cáo tài chính hợp nhất cần hợp
nhất báo cáo tài chính riêng của mình và của toàn bộ công ty con trong nước,
ngoài nước mà công ty mẹ trực tiếp hoặc gián tiếp quản lý, kiểm soát.
§ Công ty mẹ không được tự loại trừ khỏi báo cáo tài chính hợp nhất
nếu công ty con có hoạt động kinh doanh khác với công ty mẹ, các công ty con
khác của tập đoàn. Hoặc công ty con là quỹ tín thác, quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ
tương hỗ hay các doanh nghiệp tương tự.
§ Báo cáo tài chính hợp nhất được lập và trình bày dựa theo nguyên
tắc kế toán quy định trong chuẩn mực kế toán Việt nam và chuẩn mực kế toán khác
có liên quan như IFRS.
§ Báo cáo tài chính hợp nhất được lập dựa trên cơ sở áp dụng các
chính sách kế toán thống nhất các giao dịch và sự kiện cùng loại, trong hoàn cảnh
tương tự phát sinh nội bộ toàn tập đoàn.
§ Báo cáo tài chính riêng của công ty mẹ cũng như của công ty con
được sử dụng để lập báo cáo hợp nhất phải được hoàn thành trong cùng một kỳ kế
toán.
§ Kết quả hoạt động kinh doanh của công ty con phải đưa vào báo
cáo tài chính hợp nhất, kể từ thời điểm công ty mẹ nắm quyền kiểm soát công ty
con. Nếu công ty mẹ chấm dứt quyền kiểm soát thì dừng việc đưa kết quả bài báo
cáo.
§ Việc xác định phần sở hữu của công ty mẹ và cổ đông không kiểm
soát trong tài sản thuần thực hiện tại ngày mua và được trình bày theo giá trị
hợp lý.
§ Nếu có chênh lệch trong giá trị ghi sổ và giá trị hợp lý của tài
sản thuần thuộc công ty con tại ngày mua, công ty mẹ cần ghi nhận thuế thu nhập
doanh nghiệp hoãn lại từ phát sinh giao dịch hợp nhất kinh doanh.
§ Lợi thế thương mại hoặc lãi từ giao dịch mua rẻ xác định là
chênh lệch giữa giá chi phí khoản đầu tư và giá trị hợp lý tài sản thuần. Và nó
xác định vào ngày mua do công ty mẹ nắm giữ.
§ Sau khi kiểm soát công ty con, công ty mẹ nếu tiếp tục đầu tư
vào công ty con nhằm tăng tỷ lệ lợi ích nắm giữ thì phần chênh lệch giữa giá
phí khoản đầu tư thêm và giá trị ghi sổ trong tài sản thuần của công ty con mua
thêm cần được ghi nhận trực tiếp vào lợi nhuận sau thuế chưa phân phối. Phần
này đồng thời được gọi là các giao dịch vốn chủ sở hữu và không ghi nhận là lợi
thế thương mại.
§ Toàn bộ chỉ tiêu trong bảng cân đối kế toán hợp nhất và báo cáo
kết quả hoạt động kinh doanh hợp nhất, sẽ được lập bằng cách cộng từng chỉ tiêu
trong báo cáo của cả công ty mẹ và công ty con trong tập đoàn.
§ Số chênh lệch giữa giá trị tài sản thuần của công ty con bị
thoái hóa vốn với số thu từ việc thoái hóa vốn, sẽ được cộng với giá trị phần lợi
thế thương mại chưa phân bổ hết thì ghi nhận ngay trong kỳ phát sinh.
§ Sau khi các bút toán điều chỉnh hoàn tất, phần chênh lệch phát
sinh do điều chỉnh, các chỉ tiêu liên quan phải được kết chuyển vào lợi nhuận
sau thuế chưa phân phối trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh hợp nhất.
§ Báo cáo lưu chuyển tiền tệ hợp nhất khi lập cần căn cứ vào bảng
cân đối kế toán hợp nhất. Báo cáo này trình bày luồng tiền giữa tập đoàn với
các đơn vị bên ngoài, cả luồng tiền phát sinh từ các giao dịch với công ty liên
doanh, liên kết,… Đối với các luồng tiền phát sinh từ giao dịch giữa công ty mẹ
và công ty con trong nội bộ tập đoàn phải được loại trừ trong báo cáo lưu chuyển
tiền tệ hợp nhất.
§ Trường hợp công ty mẹ có công ty con lập báo cáo tài chính bằng
đồng tiền khác với báo cáo của công ty mẹ, khi thực hiện báo cáo hợp nhất thì
công ty mẹ cần chuyển đổi toàn bộ báo cáo của công ty con sang đồng tiền báo
cáo của công ty mẹ.
§ Bản thuyết minh báo cáo tài chính hợp nhất được lập để giải
thích thêm những thông tin về tài chính, phi tài chính. Thuyết minh được lập
căn cứ vào bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh hợp nhất.
Điểm khác nhau nổi bật giữa báo cáo tài
chính hợp nhất và riêng lẻ
Cả báo cáo tài chính hợp nhất và báo cáo
tài chính riêng lẻ đều nhằm mục đích tổng hợp và trình bày tổng quát tình hình,
kết quả hoạt động trong năm tài chính. Các báo cáo đáp ứng yêu cầu sử dụng của
những người đã và đang quan tâm đến thực trạng tài chính, kết quả hoạt động và
những thay đổi về tình hình tài chính trong kỳ. Tuy nhiên mỗi loại sẽ có sự
khác nhau, cụ thể như sau:
Báo cáo tài chính riêng lẻ thể hiện tình
hình tài chính kinh doanh riêng của mỗi công ty mẹ, còn báo cáo tài chính hợp
nhất sẽ tổng hợp toàn bộ tình hình tài chính, kinh doanh của cả công ty mẹ và
công ty con.
Báo cáo tài chính hợp nhất có trình bày
về lợi thế thương mại ở mục tài sản, lợi ích cổ đông thiểu số ở phần nguồn vốn
và lợi nhuận thuộc cổ đông không kiểm soát ở kết quả kinh doanh. Còn bản thân
báo cáo riêng lẻ không có những mục thông tin này.
Những thông tin trên đây Mosa Group đã
trình bày chi tiết về báo cáo tài chính hợp nhất, đặc điểm, cách lập và những
lưu ý quan trọng. Hiểu hơn về báo cáo để tự tin phân tích đánh giá một doanh
nghiệp, có cái nhìn tổng quan về tập đoàn lớn, từ đó phục vụ cho chiến lược đầu
tư của mình.
________________________________________
Chúng tôi khuyến nghị nhà đầu tư cần tìm hiểu rõ về khả năng trả nợ của tổ chức phát hành cũng như điều khoản điều kiện của loại hình đầu tư trước khi quyết định đầu tư. Nhà đầu tư nên lựa chọn tổ chức phát hành và đơn vị tư vấn uy tín, tìm kiếm nguồn thông tin minh bạch. Nhà đầu tư có thể liên hệ để nhận tư vấn tại www.nguyenduchau.asia
-------------------------------------------------------
NGUYỄN ĐỨC HẬU |True Wealth
Người dí theo lý tưởng đẹp
· Phone: 0989.48.2347 (zalo/whatsapp)
· Website: www.nguyenduchau.asia
· Tiktok: https://www.tiktok.com/@nguyenduchau.asia
· CLB Doanh nhân: https://zalo.me/g/lweahk430
· Diễn Đàn Đầu Tư: https://zalo.me/g/ljfbsq628
